YABANCI ÇALIŞANLARIN SİGORTALILIĞI
Bilindiği gibi çalışma izni olmayan yabancıların çalıştırılması yasak olup, kaçak çalışanların tespiti ile birlikte yabancıları çalıştıran işverenlere ağır para cezaları uygulanmakta ve yabancıya da para cezasının yanında bir de sınır dışı edilmektedir. Çalışma izin belgesi almış kişilerin de çalıştırılması halinde izin belgesinde belirtilen şartlarda, meslek kodunda ve belirtilen ücrette çalıştırılması ve SGK’ya bildirilmesi kanuni zorunluluktur.
Yabancı çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirimlerinde çalışma izin belgesi ile uyumlu olmaması, ücretin düşük gösterilmesi vb. durumlarda SGK aradaki farkı işverenden talep etmekte ek prim tahakkuk ettirilmesi istenmektedir. İşverenin ek prim tahakkuku yapmaması halinde SGK, resen düzenleme ve cezalı prim tahakkuku yapmaktadır.
2013-11 Sayılı SGK Genelgesinde “Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından, çalışma izin belgeleri ile diğer bakanlıklar veya kurumlar tarafından verilen ve Çalışma Genel Müdürlüğüne gönderilen izin belgelerinin birer örneği ilgili Sosyal Güvenlik Merkezi’ne intikal ettirilecek, çalışma izinleri ilgili mevzuat çerçevesinde yabancının mesleği ve ödenecek ücret, işyeri, çalışacağı adres gibi kriterler değerlendirilerek verildiğinden ve verilen çalışma izni kısmi süreli ise bu durum da belgede belirtildiğinden, bunların izin belgesinde belirtilen işyeri ve işveren tarafından yine belgede belirtilen ücret tutarından az olmamak üzere kısmi süreli çalışma olup olmadığı hususu da göz önünde bulundurularak SGK’ya bildirimlerinin yapılması sağlanacaktır” hükmü bulunmaktadır. SGK’nın 2015-25 Sayılı Genelgesin de ise; 12.05.2010 tarihli ve 27579 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin, sigortalının başlangıç ve bildirim yükümlülüğü başlıklı 11. Maddesinde, işverenlerce kanunun 4. Maddesi birinci fıkrası (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan; Yabancı uyruklu kişilerin çalışma izin belgesindeki izin başlangıç tarihinden itibaren 45 gün içinde ya da çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihi ile çalışma izin tarihinin farklı olması halinde çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihinden itibaren 45 gün, 11.04.2014 tarihinden itibaren 30 gün içinde kuruma yapılan bildirimler de süresinde yapılmış sayılır, hükmü bulunmaktadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı’nın 03.11.2023 tarihli ve 304295 sayılı yazısında ise; Sosyal Güvenlik Kurumunun 2015-25 Sayılı Genelgesinin 1.2.3 ve 1.2.3.1 maddelerindeki uygulama esas alınarak yabancı çalışanların izin belgelerinin Bakanlık elektronik ortamda alınıp sorgulanmasının sağlandığı ve il müdürlüğünce kullanılmaya başlanıldığından, Sosyal Güvenlik Kurumu il müdürlükleri tarafından ilgili veri paylaşım sisteminden bilgileri aylık bazda kontrol ederek izin bitiş tarihine kadar bildirimlerin çalışma izin belgesiyle uyumlu olup olmadığının kontrol edilmesi, eksik ücret bildiriminin tespiti halinde aradaki fark işverenden ek tahakkuk istenmesi, düzeltilmemesi halinde ise resen düzenlenmesi gerektiği belirtilmiştir.
İşverenlerin öncelikle Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının çalıştırması gerekir. Yaptığı işin gerekliliği ve aynı işi yapacak T.C Vatandaşı bulamaması vb. durumlarda gerekli çalışma izinleri alınmış yabancıların çalıştırılmasında bir engel bulunmamaktadır. Yabancı işçi çalıştıracak işverenler SGK tarafından uygulanacak gecikme cezası ve gecikme zammı ile idari para cezası ile karşılaşmamak için yabancı çalışanların, çalışma izin belgesinde kayıtlı izin bitiş tarihine kadar izin belgesinde belirtilen meslek kodu ve ücret üzerinden SGK’ya bildirilmesi gerekmektedir. (Bu hususla ilgili bakınız; T.C Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü’nün 16.11.2023 Tarih ve 84374603 Sayılı Genel Yazısı.)
