FAZLA ÇALIŞMA VE İSPATI
İşçinin, işçilik alacakları davasında; fazla çalışma alacakları önemli bir alacak kalemini oluşturmaktadır. Her ne kadar FÇY m. 10 ile fazla çalışma ücretinin normal çalışma ücreti ile ödeneceği düzenlenmiş ise de uygulamada işçilerin fazla çalışma ücretlerini iş ilişkisinin sonlanması ile birlikte işverene karşı açtıkları dava ile talep etmektedirler. Bu sebeple fazla çalışma yapıldığının ispat edilmesi hususu önem arz etmektedir. Uygulamada işverenin işçinin fazla çalışma yaptığına dair belgeleri düzgün tutmaması, bordroda fazla çalışmaya ilişkin bilgilerin doğru verilmemesi gibi sebeplerle fazla çalışmanın tespiti güçleşmektedir. Fazla çalışmanın ispatı bakımından bordrolar, tanık beyanları, işin ve işçinin niteliği, işyerinin çalışma düzeni özellik arz etmektedir.
Fazla Çalışma; haftalık 45 saatlik çalışma süresinin aşılmasıdır. Günlük 11 saatlik çalışma süresini aşılması ve gece yapılan 7,5 saatlik çalışma süresinin aşılması da fazla çalışma olarak kabul edilmektedir.
4857 Sayılı İş K. ile birlikte fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma ayrımı benimsenmiştir. Fazla sürelerle çalışma iş sözleşmesi ile 45 saatin altında kararlaştırılan çalışma süresinin üzerinde yapılan fakat 45 saate kadar olan çalışmaları ifade etmektedir. Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma karşılığı olarak ise işçiye zamlı ücret ödenmesi veya serbest zaman verilmesi hukuki müesseseleri kabul edilmiştir. Fazla çalışma yapılması durumunda saat başına ödenen ücretin %50 zamlı şekilde fazla sürelerle çalışma yapılması durumunda ise saat başına ödenen ücretin %25 zamlı şekilde ödenmesi gerekmektedir. Serbest zaman imkânı bakımından ise fazla çalışılan her saat için fazla çalışma bakımından bir buçuk saat fazla sürelerle çalışma bakımından ise bir saat 15 dakika serbest zaman imkânı kabul edilmiştir. Ayrıca, . İş K. m.41/8 uyarınca yıllık 270 saatlik fazla çalışma sınırlaması işçi bakımından öngörülmüştür.
Fazla Çalışmanın İspatı; Fazla Çalışma yapıldığının ispatının yükü işçiye ait fazla çalışma ücretinin ödendiğinin ispatının yükü ise işverene aittir. İşçi fazla çalışma yaptığını tanık beyanları dâhil olmak üzere her türlü delil ile ispat edebilmektedir. İşveren fazla çalışma ücretini ödediğinin ispatını ancak yazılı delillerle yapabilmektedir. Yargıtay’a göre işyeri kayıtları, işyerine giriş ve çıkışları gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları fazla çalışma hususunun ispatında yazılı delil niteliğini haizdirler. İşçinin fazla çalışma yaptığına ilişkin belgenin işçinin özlük dosyasında saklanması zorunluluğu fazla çalışma yapıldığının ispatı bakımından önemlidir. İşçinin imzaladığı bordroların sahteliği ispat olunana kadar kesin delil niteliğini haiz olduğunu ifade etmektedir.
